Fact-Check: អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រមានសង្ឃឹមស្ដារពូជរមាសសភាគខាងជើងឡើងវិញកុំឱ្យវិនាសផុតពូជ
បញ្ហាវិនាសផុតពូជនេះសត្វរមាសមួយប្រភេទ បានក្លាយជាប្រធានបទនៃការជជែក និងចែករំលែកយ៉ាងផុសផុលនៅលើបណ្ដាញសង្គម បន្ទាប់ពីទំព័រហ្វេសប៊ុកមួយ បានបង្ហោះរូបថតបុរសម្នាក់អង្អែលក្បាលរមាសមួយក្បាល ហើយអះអាងថា សត្វរមាសសភាគខាងជើង បានផុតពូជពីភពផែនដីហើយ។ រូបថត និងការអះអាងបែបនេះ ត្រូវបានចែករំលែកតៗគ្នាដល់ទៅរាប់រយដងរួមជាមួួការបញ្ចេញប្រតិកម្ម និងមតិចម្រុះបែបពីសំណាក់អ្នកប្រើបណ្ដាញសង្គមនិយាយភាសាខ្មែរ។ ទោះជាយ៉ាងណា ការផ្ទៀងផ្ទាត់ការពិត រកឃើញថា ការអះអាងនេះ មិនត្រឹមត្រូវនោះឡើយ។
ការអះអាងលើបណ្ដាញសង្គម
កាលពីថ្ងៃទី០៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២១កន្លងមកថ្មីៗនេះ ទំព័រហ្វេសប៊ុកមួយបានបង្ហោះរូបថតសត្វរមាសមួយក្បាលរួមជាមួយនឹងការអះអាងថា សត្វរមាសសឈ្មោល បានស្លាប់ផុតពូជពីផែនដីហើយ ហើយថា ពិភពលោកមានតែសត្វរមាសសញីពីរក្បាលប៉ុណ្ណោះដែលនៅរស់រានមានជីវិត។
ការរូបថតជាមួយនឹងការអះអាងបែបនេះ ត្រូវបានចែករំលែកតៗគ្នាដល់ទៅរាប់រយដងពីសំណាក់អ្នកប្រើបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុក និងមានប្រតិកម្ម និងការបញ្ចេញមតិសោកស្ដាយចំពោះការបាត់បង់នេះ។
រូបភាពផ្ដាមចេញពីប៉ុស្តិ៍របស់ទំព័រហ្វេសប៊ុកនោះ រៀបរាប់ថា «Sad News នៅពេលនេះ #ប្រភេទសត្វរមាសស បានស្លាប់ផុតពូជពីលើភពផែនដីរបស់យើងហើយ។ បញ្ជាក់៖ ជាមួយនឹងការស្លាប់នៃរមាសឈ្មោលពណ៌សភាគខាងជើងនេះ មនុស្សលោកក៏បរាជ័យក្នុងការបង្កើត#ការបន្តពូជសិប្បនិម្មិតសម្រាប់រមាសញីពណ៌សពីរក្បាល ដែលនៅរស់រានមានជីវិតផងដែរ»។
នៅក្នុងមតិតបនឹងអ្នកបញ្ចេញមតិនោះ ទំព័រហ្វេសប៊ុកដដែលនេះ បានបង្ហោះសារនេះដោយយោងតាមទំព័រហ្វេសប៊ុក Social Junkie ដែលបង្ហោះព័ត៌មានជាភាសាអង់គ្លេសនៅថ្ងៃទី០៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២១។
ទំព័រហ្វេសប៊ុក Social Junkie បានអះអាងថា អម្បូររមាសសភាគខាងជើង បានផុតពូជពីផែនដីហើយ បន្ទាប់ពីសត្វអម្បូរមួយនេះ បានមានជីវិតនៅលើភពផែនដីអស់រយៈពេល ៥៥ឆ្នាំ ដោយបានឆ្លងកាត់យុគសម័យនានា និងព្រឹត្តិការណ៍ជាច្រើនលើផែនដី។ ប៉ុស្តិ៍របស់ទំព័រហ្វេសប៊ុកមួយនេះ ក៏ត្រូវបានចែករំលែកតៗគ្នាពីសំណាក់អ្នកប្រើហ្វេសប៊ុករាប់សែនដងផងដែរ species។
រូបភាពផ្ដាមចេញពីប៉ុស្តិ៍របស់ទំព័រហ្វេសប៊ុក Social Junkie រៀបរាប់ជាភាសាអង់គ្លេសដូចខាងក្រោមនេះ៖
“The end of an era…
The northern white rhino which survived 55 million years and saw ice ages, earthquakes, meteor strikes, and was testament to innumerable historical changes on the planet could not survive humans.
The great beast is now functionally extinct.
We as a species can achieve the greatest things but also be a truly evil pest to nature…”
សំណេរនេះ អាចប្រែសម្រួលជាភាសាខ្មែរថា «អវសាននៃយុគសម័យមួយ…រមាសសភាគខាងជើង ដែលអម្បូរមួយនេះមាននៅលើផែនដី ៥៥លានឆ្នាំមកហើយ និងបានឃើញយុគទឹកកក គ្រោះរញ្ជួយដី ការវាយប្រហារដោយអាចម៍ផ្កាយ និងសក្ខីភាពចំពោះការផ្លាស់ប្ដូរប្រវត្តិសាស្តរាប់មិនអស់នៅលើផែនដី មិនអាចរស់នៅជាមួយមនុស្សតទៅទៀតឡើយ។ ចតុបាទដ៏អស្ចារ្យមួយនេះ ឥឡូវនេះ បានផុតពូជហើយ។ យើងជាអម្បូរមួយដែរនោះ អាចសម្រេចបានរឿងរ៉ាវអស្ចារ្យនានា ប៉ុន្តែ ក៏ពិតជារោគចង្រៃចំពោះធម្មជាតិផងដែរ»។
ការពិនិត្យការពិត
Fact Crescendo Cambodia បានចាប់ផ្ដើមផ្ទៀងផ្ទាត់ទៅលើការអះអាងនេះតាមរយៈការពិនិត្យមើលព័ត៌មានរាយការណ៍ពីការស្លាប់នៃសត្វរមាសមួយអម្បូរនេះ ដែលត្រូវបានចុះផ្សាយដោយព្រោងព្រាតពីសំណាក់សារព័ត៌មានអន្តរជាតិធំៗ និងការស្វែងរកតាមរយៈពាក្យគន្លឹះ។
អត្ថបទព័ត៌មានរបស់សារព័ត៌មានអង់គ្លេស The Guardian បានឱ្យដឹងថា ស៊ូដង់ ដែលជារមាសឈ្មោលពណ៌សភាគខាងជើងមួយក្បាលចុងក្រោយ ត្រូវបានគេចាក់ថ្នាំសម្លាប់កាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០១៨កន្លងមក ពោលគឺ ៣ឆ្នាំមុនការបង្ហោះនូវការអះអាងនេះទៅទៀត។
សារព័ត៌មានដដែលនេះ បានរាយការណ៍ទៀតថា សត្វរមាសឈ្មោលមួយក្បាលនេះដែលមានអាយុ ៤៥ឆ្នាំនោះ ត្រូវបានគេចាក់ថ្នាំឱ្យស្លាប់នៅឯតំបន់អភិរក្សសត្វព្រៃអូលផេចេតា (Ol Pejeta) ស្ថិតក្នុងប្រទេសកេនយ៉ា កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៨ បន្ទាប់ពីសុខភាពរបស់វាចុះទ្រុឌទ្រោមដោយសារតែប្រឈមមុខនឹងជំងឺជរាភាព។
ការស្លាប់របស់សត្វរមាសឈ្មោះ ស៊ូដង់ បានធ្វើឱ្យពិភពលោកនៅសល់តែសត្វរមាសញីពណ៌សភាគខាងជើង ២ក្បាលប៉ុណ្ណោះនៅលើភពផែនដីយើងនេះ។ សត្វរមាសញីទាំងពីរក្បាលនោះ គឺជាកូន និងជាចៅរបស់ស៊ូដង់។ សត្វរមាសញីទាំងពីរក្បាលនេះ មានឈ្មោះថា ណាជីន (Najin) ដែលមានកូនមួយក្បាលឈ្មោះថា ហ្វាទូ (Fatu)។
រមាសសភាគខាងជើងឈ្មោលមួយក្បាលនេះ ត្រូវបានគេដាក់ឈ្មោះថា ស៊ូដង់ ដោយយកតាមឈ្មោះប្រទេសស៊ូដង់ ដែលជាទីកន្លែងកំណើតរបស់សត្វរមាសមួយក្បាលនេះ ដែលបានកើតនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៣។
សត្វរមាសមួយក្បាលនៅក្នុងរូបថតនេះ ដែលត្រូវបានបង្ហោះលើបណ្ដាញសង្គមនេះ មិនមែនជាសត្វរមាសសភាគខាងជើង ស៊ូដង់ ដែលបានស្លាប់កាលពីឆ្នាំ២០១៨នោះឡើយ។
ចំណែកសត្វមាសនៅក្នុងរូបថតដែលត្រូវបានបង្ហោះលើបណ្ដាញសង្គមដូចរៀបរាប់ខាងលើនេះ គឺជារមាសញីឈ្មោះ ណាជីន (Najin) ដែលជាកូនរបស់រមាសឈ្មោះ ស៊ូដង់។ រូបថត និងព័ត៌មានលម្អិតនៃរូបថតអំពីសត្វរមាសញីណាជីននេះ ត្រូវបានផ្ដិត និងចុះផ្សាយនៅលើអត្ថបទព័ត៌មានរបស់ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានចិនស៊ិនហួរកាលពីឆ្នាំ២០១៨កន្លងមក។
ការបាត់បង់រមាសឈ្មោលឈ្មោះ ស៊ូដង់ កាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០១៨ ត្រូវបានគេមើលឃើញថា រមាសមួយអម្បូរនេះ កាន់តែខិតខិតទៅរកការវិនាសផុតពូជពីលើផែនដីហើយ ប៉ុន្តែ ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្ររំពឹងលើការបង្កាត់ពូជតាមលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រទំនើប ដើម្បីស្រោចស្រង់ពូជអម្បូររមាសសភាគខាងជើងនេះឡើងវិញ។
ក្នុងសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានមួយនៅលើគេហទំព័ររបស់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២១កន្លងមកនេះ តំបន់អភិរក្សសត្វព្រៃអូល ផេចេតា (Ol Pejeta) ដែលជាស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់អង្គការ Fauna និង Flora អន្តរជាតិ (Fauna and Flora International) បានប្រកាសថា ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ និងអ្នកអភិរក្ស បានទៅបង្កើតបានស៊ុត (Embryo)ថ្មីចំនួនបួន ដើម្បីបង្កាត់ពូជអម្បូររមាសសភាគខាងជើងឡើងវិញ។
ដំណើរការសង្គ្រោះអម្បូររមាសសភាគខាងជើងនេះ ត្រូវបានធ្វើឡើងតាមរយៈការបង្កាត់ពូជសិប្បនិម្មិតរវាងស៊ុតរបស់រមាសញីណាជីន និងរមាសញីហ្វាទូ ជាមួយនឹងស្ពែមដែលគេយកពីរមាសឈ្មោលស៊ូដង់។
ដំណឹងនេះ ត្រូវបានគេចាត់ទុកជាជំហ៊ានបន្ទាប់នៃការជួយសង្គ្រោះអម្បូររមាសសភាគខាងជើងឡើងវិញ ដើម្បីបញ្ចៀសពីការវិនាសផុតពូជពីភពផែនដី បន្ទាប់ពីការស្លាប់របស់រមាសឈ្មោលស៊ូដង់។
Ol Pejeta’s Press Release | Archived Link
សន្និដ្ឋាន
Fact Crescendo Cambodia រកឃើញថា ការអះអាងដូចបានរៀបរាប់ខាងលើនេះ មិនត្រឹមត្រូវនោះនោះឡើយ។ រមាសឈ្មោលមួយក្បាលឈ្មោះ ស៊ូដង់ មិនមែនទើបស្លាប់នៅដើមខែមិថុនាក្នុងឆ្នាំនេះនោះទេ។ រមាសឈ្មោះស៊ូដង់ដែលស្ថិតក្នុងអម្បូររមាសសភាគខាងជើង ត្រូវបានចាក់ថ្នាំសម្លាប់កាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០១៨ ដោយសារតែជរាភាពរបស់វា។ សត្វរមាសមួយក្បាលក្នុងរូបថតនេះ គឺរមាសញីឈ្មោះ ណាជីន មិនមែនជារមាសឈ្មោះស៊ូដង់នោះឡើយ។ រមាសមួយអម្បូរនេះ មិនទាន់ផុតពូជពីផែនដីនៅឡើយទេ ដោយមានរមាសញីពីរក្បាលនៅឡើយ ហើយកំពុងស្ថិតក្រោមការបង្កាត់ពូជតាមលក្ខណៈសិប្បនិម្មិត។
Title:អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រមានសង្ឃឹមស្ដារពូជរមាសសភាគខាងជើងឡើងវិញកុំឱ្យវិនាសផុតពូជ
Fact Check By: Jay UdomResult: Misleading
