សេចក្ដីរាយការណ៍ព័ត៌មានរបស់សារព័ត៌មានភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ ដែលបានដកស្រង់សម្ដីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន បានឱ្យដឹងថា ក្រសួងបានកត់ត្រាព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ១,៧០១ករណីនៅឆមាសទី១នៃឆ្នាំ២០២៤នេះ ដោយបានកើនឡើង ១២ភាគរយបើធៀបទៅនឹងតួលេខក្នុងរយៈពេលដូចគ្នាកាលពីឆ្នាំ២០២៣។ សម្រាប់ឆ្នាំ២០២៣ទាំងមូល ក្រសួងបានកត់ត្រាព័ត៌មានក្លែងក្លាយជាង ៣,០០០ករណី។
នៅក្នុងសេចក្ដីរាយការណ៍ព័ត៌មានមួយទៀតរបស់សារព័ត៌មានភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ សង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការខាងតស៊ូមតិក្នុងវិស័យព័ត៌មាន បានចោទសួរអំពីសុក្រឹត្យភាព និងរបៀបដែលក្រសួងព័ត៌មានចាត់ថ្នាក់ និងវាយតម្លៃព័ត៌មានក្លែងក្លាយ បន្ទាប់ពីឃើញកំណើននៃតួលេខព័ត៌មានក្លែងក្លាយចេញដោយក្រសួង។
កាលពីចុងខែកញ្ញាកន្លងមកនេះ អ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ លោក ម៉ិច ដារ៉ា ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនក្រោមបទចោទ “ញុះញង់” បន្ទាប់ពីលោកបានបង្ហោះរូបថតចំនួន ២សន្លឹក ដែលត្រូវបានស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាលចាត់ទុកជាព័ត៌មាន “ក្លែងក្លាយ”។
ដោយហេតុនេះ Fact Crescendo សូមផ្ដល់ជូននូវខ្លឹមសារសង្ខេបនៃព័ត៌មានក្លែងក្លាយ និងគន្លឹះកត់សម្គាល់ព័ត៌មានក្លែងក្លាយសម្រាប់មហាជនទូទៅដូចខាងក្រោម៖
អ្វីទៅគឺជាព័ត៌មានក្លែងកាយ
ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ឬព័ត៌មានមិនត្រឹមត្រូវ គឺជាព័ត៌មាន រឿងរ៉ាវ ឬការបោកបញ្ឆោត ដែលបង្កើតឡើងក្នុងចេតនាផ្តល់ព័ត៌មានខុស ឬបោកបញ្ឆោតអ្នកអាន។ រឿងទាំងនេះ ត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីមានឥទ្ធិពលលើទស្សនៈរបស់អ្នកប្រើប្រាស់នៅតាមបណ្ដាញសង្គម ឬបង្កឱ្យមានការភ័ន្តច្រឡំ ហើយជារឿយៗអាចជាអាជីវកម្មរកប្រាក់ចំណេញសម្រាប់អ្នកផ្សព្វផ្សាយនៅតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត។
ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ អាចបញ្ឆោតមនុស្សដោយមើលទៅដូចជាគេហទំព័រដែលគួរឱ្យទុកចិត្ត ឬប្រើឈ្មោះស្រដៀងគ្នា និងអាសយដ្ឋានគេហទំព័រទៅកាន់ស្ថាប័នព័ត៌មានល្បីឈ្មោះ។
វិធីសាស្ត្រមួយចំនួនដើម្បីកំណត់ និងទប់ស្កាត់ការចែកចាយព័ត៌មានក្លែងកាយ
- ត្រួតពិនិត្យ និងផ្ទៀងផ្ទាត់ទៅលើប្រភព៖ រឿងដំបូងដែលអាចជួយឱ្យយើងកំណត់ថា ព័ត៌មាននោះពិត ឬក្លែងក្លាយ គឺត្រូវមើលទៅលើប្រភពដើម។
- តើគេហទំព័រ ដែលផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាននោះមកពីស្ថាប័នណា? អ្នកណាអ្នកសរសេរ?
- តើអត្ថបទនេះសរសេរបានល្អដែរឬទេ? តើវាទំនងជាការពិតដែរឬទេ?
- តើស្ថាប័នព័ត៌មានផ្សេងៗផ្សព្វផ្សាយអំពីរឿងនេះដែរឬទេ?
- សង្កេតទៅលើរូបភាព ឬឈុតវីដេអូ៖ ព័ត៌មានក្លែងក្លាយភាគច្រើន ប្រើរូបភាព និងវីដេអូកាត់ត ឬយកចេញពីគេហទំព័រផ្សេងៗ។ ដូច្នេះ យើងត្រូវពិនិត្យមើលឱ្យបានល្អិតល្អន់ទៅលើរូបភាព និងវីដេអូទាំងនោះ ដើម្បីដឹងថា ជារូបភាព និងវីដេអូពិត ឬក្លែងក្លាយ។
ប្រសិនបើយើងមិនច្បាស់ថា រូបនោះពិតឬអត់ អ្នកអាចប្រើកម្មវិធី Google Reverse Image Search ដើម្បីជាជំនួយក្នុងការកំណត់។ វានឹងបង្ហាញប្រាប់យើងថា រូបភាពដូចគ្នានេះ ត្រូវបានគេប្រើក្នុងបរិបទផ្សេងដែរឬទេ។
- ត្រួតពិនិត្យ និងផ្ទៀងផ្ទាត់ទៅភស្ដុតាង៖ ព័ត៌មានដែលគួរឱ្យទុកចិត្តបាន ជាទូទៅរួមបញ្ចូលនូវព្រឹត្តិការណ៍ពិតជាច្រើន ដូចជា សម្រង់ពាក្យសម្ដីអ្នកជំនាញ ទិន្នន័យស្ទង់មតិ ស្ថិតិផ្លូវការ សាក្សីច្បាស់លាស់ និងមានការបញ្ជាក់ពីមនុស្សនៅកន្លែងកើតហេតុ។
ប្រសិនបើព័ត៌មានមួយមិនមានចំណុចទាំងនេះ យើងត្រូវសួរខ្លួនឯងថា ព័ត៌មានដែលយើងកំពុងអានគួរឱ្យទុកចិត្តដែរឬទេ។
- ធ្វើការស្រាវជ្រាវ នៅគេហទំព័រផ្សេងៗ៖ យើងអាចរកមើលថា តើរឿងដែលយើងកំពុងអាននេះ មាននៅលើគេហទំព័រព័ត៌មានផ្សេងៗ ដែលយើងអាចជឿទុកចិត្តបានដែរឬទេ។
ប្រសិនបើយើងអាចរកឃើញវានៅលើគេហទំព័រជាច្រើនទៀត នោះប្រហែលជាមិនមែនព័ត៌មានក្លែងក្លាយឡើយ ព្រោះមុននឹងស្ថាប័នធំៗចុះផ្សាយ គេតែងត្រួតពិនិត្យទៅលើប្រភពយ៉ាងល្អិតល្អន់។
- ព័ត៌មាននោះ ស្ដាប់ទៅសមហេតុផលឬអត់?៖ ចំណុចចុងក្រោយ យើងត្រូវប្រើសុភវិនិច្ឆ័យរបស់ខ្លួន កំណត់ថា តើព័ត៌មាននេះ ស្ដាប់ទៅសមហេតុសមផល ជាការពិតដែរទេ?
ជាការពិតណាស់ ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប ត្រូវតែយល់ដឹងពីបច្ចេកវិទ្យា និងការវិវត្តន៍របស់សង្គម ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិតទាំងអស់។ សូមចងចាំថា ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីបង្កើតការភ័យខ្លាច ភាពលំអៀង និងក្ដីសង្ឃឹមណាមួយ។
ដូចគ្នានេះ តាមរយៈគេហទំព័រ UNESDOC Digital Library ក៏បានបង្ហាញនូវសៀវភៅ ដែលមានចំណងជើងជាភាសាអង់គ្លេស «A guide to counter fake news» ផ្សព្វផ្សាយក្នុងឆ្នាំ២០២៤នេះ ដែលជាសៀវភៅណែនាំអំពីរបៀប និងវិធីក្នុងការទប់ស្កាត់ និងប្រឆាំងព័ត៌មានក្លែងក្លាយផងដែរ។
ដើម្បីស្វែងរកព័ត៌មានពិត សូមតាមដានការផ្សាយរបស់យើងតាមរយៈប្រព័ន្ធដូចខាងក្រោម៖
Facebook Twitter Telegram Google News TikTok WhatsApp
Title:គន្លឹះមួយចំនួនសម្រាប់កត់សម្គាល់ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ឬព័ត៌មានមិនត្រឹមត្រូវ
Fact Check By: Kakada SimResult: Insight
