បន្ទាប់ពីគ្រោះរញ្ជួយដីនៅប្រទេសភូមាកាលពីចុងខែមីនាកន្លងមក រូបភាព និងវីដេអូជាច្រើន ត្រូវបានគេបង្ហោះព្រោងព្រាតលើបណ្ដាញសង្គម។ ក្នុងនោះ វីដេអូឃ្លីបមួយដែលបង្ហាញសំណង់លំនៅឋានបាក់បែកនោះ ត្រូវបានគេបង្ហោះនៅលើបណ្ដាញសង្គមជាមួយការអះអាងថា វាជាមហន្តរាយក្រោយរញ្ជួយដីនៅភូមា។ អ្នកប្រើប្រាស់បណ្ដាញសង្គមជាច្រើន បានចែកចាយការអះអាងនេះជាមួយការបញ្ចេញអារម្មណ៍តក់ស្លុតចំពោះវីដេអូ និងរូបភាពនេះ។ ទោះជាយ៉ាងណា ការផ្ទៀងផ្ទាត់របស់យើង រកឃើញថា ការអះអាងនេះមិនត្រឹមត្រូវនោះឡើយ។
ការអះអាងលើបណ្ដាញសង្គម
វីដេអូឃ្លីបមានរយៈពេល ២១វិនាទី ដែលបង្ហាញសំណង់លំនៅឋានបាក់បែកនោះ ត្រូវបានគេបង្ហោះព្រោងព្រាតនៅលើបណ្ដាញសង្គមជាមួយការអះអាងថា វាជាមហន្តរាយកើតឡើងទៅលើប្រទេសភូមា ក្រោយរងការវាយប្រហារដោយរញ្ជួយដីកម្លាំង ៧.៧រ៉ិចទ័រកាលពីចុងខែមីនាកន្លងមកនេះ។
ខាងក្រោមនេះ គឺជាវីដេអូដែលត្រូវបានបង្ហោះនៅលើបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុកកាលថ្ងៃទី២៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ជាមួយសំណេររៀបរាប់ថា “គ្រោះរញ្ជួយដីនៅមីយ៉ាន់ម៉ា៖ USGS ប៉ាន់ស្មានថា អ្នកស្លាប់អាចលើស ១០,០០០នាក់”
វីដេអូឃ្លីបជាមួយការអះអាងបែបនេះ ត្រូវបានចែកចាយបន្តដល់ទៅជិត ៣,០០០ដង រួមជាមួយការបញ្ចេញប្រតិកម្ម និងមតិយោបល់ជាច្រើនពីសំណាក់អ្នកប្រើប្រាស់ហ្វេសប៊ុកនិយាយភាសាខ្មែរ ដែលបានបង្ហាញអារម្មណ៍តក់ស្លុត និងសោកស្ដាយចំពោះគ្រោះមហន្តរាយនេះ។
ខាងក្រោមនេះ គឺជាវីដេអូឃ្លីបដូចគ្នាដែលត្រូវបានបង្ហោះនៅលើបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុកកាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ដោយអ្នកប្រើប្រាស់ហ្វេសប៊ុកផ្សេងទៀត ដែលសរសេររៀបរាប់ថា “ភូមា ឬ Myanmar រញ្ជួយដី”។
ខាងក្រោមនេះ គឺជាវីដេអូដែលបង្ហោះនៅលើបណ្ដាញសង្គម Instagram កាលពីចុងខែមីនាកន្លងមក ដោយភ្ជាប់ជាមួយសំណេរក្នុងន័យបង្ហាញការអាណិតអាសូរដល់ប្រទេសភូមាដែលរងមហន្តរាយដោយសាររញ្ជួយដី។
Instagram Post | Archived Link
ជាងនេះទៅទៀត រូបភាពនេះក៏ត្រូវបានគេបង្ហោះនៅលើបណ្ដាញសង្គមផងដែរដោយភ្ជាប់ជាមួយសំណេរជាភាសាអង់គ្លេសក្នុងន័យថា វាជាមហន្តរាយកើតឡើងនៅប្រទេសភូមា ក្រោយរងការវាយប្រហារដោយគ្រោះរញ្ជួយដី។
សារនេះត្រូវបានចែកចាយបន្តជាច្រើនដង ជាពិសេសការបង្ហាញក្ដីអាណិតអាសូរពីសំណាក់អ្នកប្រើប្រាស់បណ្ដាញសង្គម ដែលបានបញ្ចេញមតិយោបល់ទៅនឹងសារមួយនេះ។
ខាងក្រោមនេះ គឺជាវីដេអូដូចគ្នាដែលត្រូវបានបង្ហោះនៅលើបណ្ដាញសង្គម TikTok ជាភាសាវៀតណាម ដោយបានបញ្ជាក់ថា វាជាមហន្តរាយក្រោយការរញ្ជួយនៅប្រទេសភូមា និងប្រទេសថៃកាលពីចុងខែមុន។
ដោយសារវាមានភាពផុសផុលនៅលើបណ្ដាញសង្គម គេអាចរកឃើញមើលវីដេអូ និងរូបភាពភ្ជាប់ជាមួយការអះអាងដូចនេះនៅលើបណ្ដាញសង្គមតាមរយៈតំណភ្ជាប់ជាច្រើនទៀតមាននៅទីនេះ៖ Link 1 (archived), Link 2 (archived), និង Link 3 (archived)។
ការត្រួតពិនិត្យការពិត
Fact Crescendo បានត្រួតពិនិត្យ និងផ្ទៀងផ្ទាត់ការអះអាងនេះតាមរយៈការដំណើរការ Google Reverse Image Search ដែលជួយឱ្យយើងរកឃើញការពិតដូចខាងក្រោមនេះ។
តាមរយៈ Google Reverse Image Search យើងបានរកឃើញថា វីដេអូឃ្លីបនេះត្រូវបានគេរកឃើញថា វាត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយកម្មវិធីបញ្ញាសិប្បនិម្មិត (artificial intelligence) ឬ AI តែប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺមិនមែនជារូបភាពពិតប្រាកដនៃមហន្តរាយនៅប្រទេសភូមាដែលបណ្ដាលមកពីរញ្ជួយដីនោះឡើយ។
នៅក្នុងអត្ថបទរបស់ខ្លួនចុះផ្សាយកាលពីសប្ដាហ៍មុន ក្រុមអ្នកផ្ទៀងផ្ទាត់ព័ត៌មាននៃស្ថាប័ន Fact Crescendo បានកត់សម្គាល់ចំណុចមិនប្រក្រតីជាច្រើនចំណុច ដែលបញ្ជាក់ថា វីដេអូនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយកម្មវិធី AI តែប៉ុណ្ណោះ។
ក្រុមអ្នកផ្ទៀងផ្ទាត់ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ បានកត់សម្គាល់ឃើញមានសំណង់វត្តបុរាណនៅសម័យបាហ្កាន (Bagan) ត្រូវបានរំលេចឡើងនៅក្នុងវីដេអូនេះ ដែលសំណង់បុរាណនេះមិនស្ថិតនៅក្នុងតំបន់រងគ្រោះដោយការរញ្ជួយដីនៅតំបន់ Mandalay និង Sagaing នោះឡើយ។
ខាងក្រោមនេះ គឺជាវីដេអូសេចក្ដីរាយការព័ត៌មានដែលត្រូវបានផ្សាយដោយសារព័ត៌មានហ្វីលីពីន INQUIRER កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥។
ជាងនេះទៅទៀត ការវិភាគដោយកម្មវិធីពិនិត្យមាតិកាបង្កើតឡើងដោយ AI នោះ បង្ហាញថា រូបភាពនៅក្នុងវីដេអូឃ្លីបដ៏ខ្លីនេះ ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយកម្មវិធី AI។
ខាងក្រោមនេះ គឺជាលទ្ធផលវាយតម្លៃដោយវេបសាយមួយឈ្មោះថា “wasitAI” ដែលបញ្ជាក់ថា រូបភាពនៅក្នុងវីដេអូនេះ ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយកម្មវិធីបញ្ញាសិប្បនិម្មិត។
Source: Was it AI?
ដោយពិនិត្យទៅលើវីដេអូឃ្លីបនេះឡើងវិញ គេបានកត់សម្គាល់ឃើញសញ្ញាសម្គាល់នៅលើវីដេអូឃ្លីបភ្ចាប់មកជាមួយថា “Wan” ដែលជាកម្មវិធី AI របស់ក្រុមហ៊ុន Alibaba។ វាជាកម្មវិធីបង្កើតវីដេអូ និងរូបភាពដែលអនុញ្ញាតឱ្យប្រើប្រាស់ប្រើវាដោយសេរីដោយគ្រាន់តែភ្ជាប់មកជាមួយសញ្ញាសម្គាល់មួយនេះប៉ុណ្ណោះ។
អ្នកសារព័ត៌មាន BBC លោក Shayan Sardarizadeh បានបញ្ជាក់នៅលើគណនីបណ្ដាញសង្គម X របស់លោកថា វីដេអូឃ្លីបនេះ ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយប្រើកម្មវិធី Wan AI ប៉ុន្តែ វាត្រូវបានគេបង្ហោះព្រោងព្រាតលើបណ្ដាញសង្គមដោយថា វាជាមហន្តរាយនៅប្រទេសភូមា ក្រោយរញ្ជួយដី។
ផ្អែកតាមសាររបស់លោក Shayan Sardarizadeh វីដេអូឃ្លីបនេះត្រូវបានបង្ហោះលើបណ្ដាញសង្គម TikTok ដោយគណនីមួយឈ្មោះថា lee.media7 ប៉ុន្តែ គណីនេះបានបាត់ពីបណ្ដាញសង្គម TikTok ទៅហើយ។
នៅក្នុងអត្ថបទរបស់ខ្លួន ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន AFP ដែលបានផ្ទៀងផ្ទាត់ទៅលើវីដេអូនេះដែរនោះ បានរកឃើញថា វីដេអូឃ្លីបនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយ AI ដោយផ្អែកតាមការបញ្ជាក់ពីអ្នកជំនាញផ្នែកវិភាគមាតិកាបង្កើតឡើងដោយ AI។
ក្រោយគ្រោះរញ្ជួយដីកាលពីសប្ដាហ៍មុនមក គេសង្កេតឃើញការលេចឡើងនូវព័ត៌មានក្លែងក្លាយ និងការអះអាងនានានៅលើបណ្ដាញសង្គមនានា។
ជាងមួយសប្ដាហ៍កន្លងមកនេះ Fact Crescendo បានរួមចំណែកយ៉ាងសកម្មនៅក្នុងការទប់ស្កាត់ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ឬការអះអាងមិនត្រឹមត្រូវនៅលើបណ្ដាញសង្គម។ ខាងក្រោមនេះ គឺជាអត្ថបទដែលចេញផ្សាយដោយស្ថាប័ន Fact Crescendo៖
- ការអះអាងមិនត្រឹមត្រូវថា ព្រះសង្ឃ និងពុទ្ធបរិស័ទភូមាធ្វើសមាធិជាជនរងគ្រោះរញ្ជួយដីថ្មីៗ
- ប្រាសាទបុរាណខូចខាតដោយរញ្ជួយដីនៅ Mandalay ត្រូវបានច្រឡំថាជាចេតិយ Shwedagon
- វត្តមានរបស់ត្រី Oarfish ជាសញ្ញាប្រាប់គ្រោះមហន្តរាយខាងមុខ តើជាការពិតឬទេ?
- រូបភាពក្មេងដែលមើលទៅដូចជាប់ក្នុងគំនរបាក់បែក មិនមែនជាជនរងគ្រោះរញ្ជួយដីថ្មីៗនេះទេ
- Misleading Claim Portrays Meditating Monks as Earthquake Victims
- Viral Video of Myanmar Earthquake Aftermath Revealed as AI-Generated
- Viral Image of Trapped Child Not Related to Myanmar Earthquake
- Old video from Taiwan falsely shared, linking to the recent Myanmar-Thailand earthquake
Follow Us and Stay Up to Date with Our Latest Fact-Checks
Facebook | Twitter | Telegram | TikTok | WhatsApp | Instagram
សន្និដ្ឋាន
Fact Crescendo រកឃើញថា ការអះអាងដូចដែលត្រូវបានរៀបរាប់ខាងលើនេះ មិនត្រឹមត្រូវនោះឡើយ។ វីដេអូឃ្លីបនេះ ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយកម្មវិធីបញ្ញាសិប្បនិម្មិត មិនមែនទិដ្ឋភាពជាក់ស្ដែងនៃមហន្តរាយបណ្ដាលមកពីគ្រោះរញ្ជួយដីនៅភូមានោះឡើយ។
Title:ឃ្លីប AI ត្រូវបានគេចែកចាយព្រោងព្រាតថា ជាមហន្តរាយក្រោយរញ្ជួយដីនៅភូមា
Written By: Jay UdomResult: False
